Om een afspraak met ze te kunnen maken, moet je geduld hebben. Druk als Kate en Jelle steevast zijn, kan er maar een heel seizoen overheen gaan voordat je ze allebei een keer bijeen hebt om over hun werk te praten. 

Gelukkig doet zich op een grijze novemberochtend dan toch eindelijk de kans voor. De winter staat voor de deur, en dat betekent dat het duo even een paar ietwat stillere weken tegemoet gaat. Aan de koude blossen op hun wangen en hun bemodderde vingers kun je het nog niet direct aflezen, maar dit zijn de dagen waarop je twee van onze tuinders zo maar een halfuurtje in 'ruststand' aan een tafeltje in Villa Augustus hebt en vragen op ze kan afvuren.

Kate en Jelle onderhouden in een 'superteam' met vier andere collega's en een zestal vrijwilligers de tuinen en de boomgaarden van Villa Augustus en die van het zuster-landgoed Dordwijk enkele kilometers verderop. Wat ze in de lente, zomer en herfst aan werkzaamheden in de tuin en de kassen verrichten, kan iedereen in die jaargetijden in Villa Augustus dagelijks van dichtbij volgen. Maar hoe ziet de winter van een tuinder er nou eigenlijk uit?

Tuinieren met je hoofd

Waar is bijvoorbeeld tuinman Jelle als de meeste groentebedden leeg zijn en het spitten, plukken, snoeien en oogsten er voor een poosje op zit?

Die lacht. ‘Nou, het werk voor ons stopt niet. Zowel op Dordwijk als in Villa Augustus is nog van alles te doen. Zo rooien we deze week nog een aantal oude fruitbomen die niet meer genoeg vrucht dragen. Er komen jonge exemplaren van een Belgische kweker voor in de plaats. Bewust nog klein omdat deze speciale fruitrassen helemaal snoeiend gevormd moeten worden. Daar gaan vele jaren overheen.’ 

'Maar het is ook zeker waar dat ik in dit seizoen op een heel andere manier met tuinen bezig kan zijn. De rust die 's winters intreedt, neemt dan tevens bezit van de tuinman. Ik noem dat tuinieren met mijn hoofd. Je maakt de balans op van wat voorbij gekomen is en bedenkt plannen voor de komende jaren. Daar heb je nu de tijd voor. 

 'De tuin en landgoed tonen zich in de winter in hun essentie'

‘De tuin en het landgoed tonen zich in de winter meer in hun essentie. Oorspronkelijke contouren en lijnen worden zichtbaar en laten zien hoe alles ooit bedacht is. Met dit verschil dat je wel weer een jaar verder bent. Bomen worden langzaam groter en ouder, maar beide moestuinen krijgen elk jaar een "verjongingskuur". De grond wordt bewerkt, bemest, randen worden gestoken, oneffenheden gladgestreken, zodat de tuinen in maart weer fris in de spiegel kunnen kijken en opgewekt een nieuw jaar ingaan. 

‘Vanaf februari neemt al dat aardse werk je weer helemaal fysiek in beslag. Die dynamiek is reuze interessant. Ik verheug mij daar ook op. De tuin is wat dat betreft de perfecte plek om kennis te vergaren, maar ook om jezelf te leren kennen.

‘Daarmee kom je ook op het filosofisch aspect van tuinieren. Ik probeer in deze periode altijd wat boeken te lezen over hoe anderen kijken naar tuinen. En ik kijk ook veel naar schilders. Zij zijn altijd al goed in staat geweest om te laten zien waar de wereld van gemaakt is. Zeker ook op het niveau van de mens en zijn tuin, het eten dat hij eruit haalt. Een mooie tuin verhevigt echt je bewustzijn. Daar hoef je niet eens een tuinliefhebber voor te zijn. 

 'Een mooie tuin verhevigt echt je bewustzijn'

‘Villa Augustus en Dordwijk bieden ook zo’n unieke ervaring. Dat zit denk ik in een versmelting van natuur, cultuur, architectuur en de tijd en toewijding die nodig zijn geweest om daar vorm aan te geven. Op beide plekken is die heel goed leesbaar. Als tuinier ben je altijd bezig met het benoemen en het verzorgen daarvan. Dat is een prachtige taak die het tuinieren zeker ook een poëtische kant geeft.

'In praktische zin kunnen we in beide moestuinen dus tegelijkertijd een tandje terugzetten én vooruitblikken. Met welke soorten groenten en fruit hebben we succes gehad, welke gewassen hebben het minder gedaan? In nauw overleg met de keuken van Villa Augustus bepalen we in deze tijd van het jaar met welke groentesoorten en -rassen we doorgaan. En in welke volumes we ze wáár gaan kweken. Een nieuw teeltplan is hierbij de leidraad.'

De zaadcatalogi komen binnen!

Terwijl Jelle zijn verhaal doet, zit Kate boven haar warme kop cappuccino steeds instemmend te knikken. ‘Precies zo werkt het bij mij. Je gaat echt naar het ritme van de natuur leven. Net als bij planten neemt bij een tuinier 's winters de sapstroom af zodat er energie kan worden opgebouwd voor het voorjaar. Gelukkig maar, want ik kan me niet voorstellen hoe het zou zijn om in een tuin te werken waar het permanent 30 graden is en altijd wel iets moet worden geoogst. Dankzij onze winter kunnen we hier af en toe even uitblazen.'

Behalve zo'n adempauze heeft de Hollandse winter voor Kate nog een andere grote belofte in petto: de verschijning van de nieuwe zaadcatalogi.

Kate: ‘Ik kan bijna niet wachten tot ze binnenkomen.’

Jelle: ‘Ja, ze worden dan nog net niet verscheurd.’

Kate: ‘We hebben een aantal vaste leveranciers van biologische zaden zoals Vitalis, Bolster en Van der Wal, maar je bent altijd weer benieuwd met welke verrassingen ze nu weer komen. Bekijk de foto’s van nieuwe rassen of lees hun beschrijvingen in die gidsen en je kunt ’s nachts soms wakker liggen van de opwinding. Ooo, dit zou weleens iets heel spannends kunnen worden!’

Jelle: ‘Ik heb dat nu bijvoorbeeld ook bij de nieuwe rozen die door Ada en Chris gekozen en geplant zijn. Dan komt er zo’n kartonnen doos binnen waar ze in zitten en dat maakt mij meteen heel nieuwsgierig. Welke soorten zijn het en wat staat er op de labels. Ik probeer mij dan echt voor te stellen hoe alles er straks in de tuin bij staat. Wat zullen we krijgen?’  

 'Terecht dat paddenstoelen zo sterk in opkomst zijn'

Oké, dat is dan voor de zomer, wanneer we de borders van de 'bloemenvrouwen' Ada, Chris, Annemarieke en Lammie in Villa Augustus weer in hun volle pracht kunnen bewonderen. Terug naar het heden. Want het is nou bepaald ook weer niet zo dat de tuin in deze donkere dagen helemaal niets meer voortbrengt. Integendeel zelfs. 

Kate en Jelle schuiven naar het puntje van hun stoel nu de groenten weer ter sprake komen. Enthousiast sommen ze goede oogsten op en wat de keuken in de winter nog allemaal op volle kruiwagens mag verwachten. Onder andere rammenas, snijbiet, chioggia- en rode bieten, walnoten, peren, kweeperen, pruimen, mispels, roodlof, knolselderij, flower sprouts, kolen, Turkse tuinkers en mosterdblad komen voorbij. 

Kate: ‘Je kunt er de mooiste wintersalades mee samenstellen. Zeker ook met de paddenstoelen die we van regionale leveranciers betrekken, zoals portobello’s, shi-takes, girolles, trompettes de la mort en koraal- en oesterzwammen. Terecht dat ze nou als vleesvervangers zo sterk in opkomst zijn. Je kunt er zó veel mee doen.’

Die kleuren, elk jaar weer een schitterend gezicht

Kate heeft het nog niet gezegd of ze springt van tafel op om alle wintergroenten en paddestoelen in de markt van Villa Augustus nog even van dichtbij te gaan bewonderen. Jelle volgt meteen in haar voetsporen. ‘Als je het assortiment zo bij elkaar zit liggen, sta je versteld van de variëteiten en de rijke kleuren, toch? Het is elk jaar weer een schitterend gezicht. Hier in deze houten kisten, maar ook op je bord in het restaurant.’

Dan breekt het langzaam maar zeker het moment aan dat ze de gezonde buitenlucht  weer in willen. De vrijdag is de vaste oogstdag en dinsdag de dag waarop Kate en Jelle met de overige leden van de hun ploeg gezamenlijk òf in de moestuin van Dordwijk òf in die van Villa Augustus aan de slag zijn. Op alle andere dagen verdelen ze hun taken gespreid over beide percelen. 

Waarbij Kate sinds kort veel vaker in Villa Augustus aan het werk is, nadat ze in de vijftien voorafgaande jaren voornamelijk op het (besloten) landgoed Dordwijk aan het tuinieren was.

Kun je de karakters van die twee tuinen typeren, Kate?, vragen we nog op de valreep.

Nou en of dat ze dat kan, is het onmiddellijke antwoord.

'Dordwijk is wat introvert en verlegen. De tuin van Villa Augustus is, als je die met een mens vergelijkt, meer een acteur. Altijd gewend om in the picture te staan, en altijd vol leven.'

'Dat contrast is wel fantastisch, ja', vult Jelle aan. 'Blij dat ik op allebei die plekken kan werken en ertussen kan wisselen.'

'Het leek mij best wel een hele overstap van het ingetogen Dordwijk naar de tuin van Villa Augustus', zegt Kate. 'Hier kun je de hele dag worden aangesproken door gasten van het hotel en restaurant, die van alles over de tuin willen weten. Maar het wende snel. Ik ben weer tussen de mensen, en dat is goed en fijn, óók voor een tuinvrouw.'